Het Rijke Roomse Leven in Kekerdom
In de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw was ook Kekerdom nog in de greep van het Rijke Roomse leven. Kekerdom had toen nog een pastoor die alleen pastoor van Kekerdom was en die op de ook buitendijks gelegen pastorie naast de kerk woonde. Pastoor was vlak na de oorlog in december 1945 J. van Elk geworden. Hij was de zeer geliefde pastoor Pulles opgevolgd, die Kekerdom om gezondheidsredenen had moeten verlaten. Op een paar protestanten na was Kekerdom een katholiek dorp waarvan de inwoners op zondag trouw naar de kerk gingen waarbij de sociale controle, die in die tijd nog sterk aanwezig was, ook een rol speelde.
Alle bijdragen onder 'Rijke Roomse Leven' zijn van Harry Sanders, uit het boekje Kekerdom in de Kijkerd.
Zondag
Op zondag waren er maar liefst vier kerkelijke bijeenkomsten. De dag begon met een communie-uitreiking om 6.45 uur s’ochtends. Om 7.30 uur begon de Vroegmis en om 10.00 uur de altijd gezongen Hoogmis. Bij beide diensten was de kerk afgeladen vol. Bij de Hoogmis stonden er zelfs altijd jongemannen die geen zitplaats meer konden krijgen onder de toren, en die er ook weleens een kaartje legden.
Tot aan het Vaticaans Concilie in de zestiger jaren las de pastoor de Mis met de rug gekeerd naar het kerkvolk. Het altaar lag dan ook in de absis van het priesterkoor tegen de buitenmuur aan. De meeste families zaten op vaste plaatsen in de banken, want in die tijd werden de kerkbanken nog jaarlijks verpacht.
De laatste bijeenkomst op zondag was het Lof, dat om 16.00 uur begon en een half uurtje duurde. In het Lof werd gebeden en gezongen. Gebruikelijke gezangen tijdens het Lof waren de beroemde hymnen: Adoro te devote, Panis Angelicus en Tantum Ergo. In de aan Maria gewijde meimaand werden ook Marialiederen gezongen. De aanbidding werd door de priester afgesloten met een zegen met het Allerheiligste (de in een monstrans opgeborgen en zichtbare geconsacreerde hostie). De priester maakte hierbij langzaam een groot kruisteken met het Allerheiligste.
De pastoor preekte niet vanaf het altaar zoals nu gebruikelijk is, maar vanaf de preekstoel. Tijdens de Mis werd gecollecteerd, niet met collecteschalen, maar met een collectestok, een lange stok met een collectezakje van zwart of bruin fluweel aan het uiteinde. De collectant, vaak een kerkmeester, kon hiermee alle kerkgangers in de bankenrijen bereiken. Wij noemden de collectestok “de klingelbuul” ( de klingelbuil), hoewel er aan de collectestokken die in Kekerdom werden gebruikt geen belletjes aan de onderzijde zaten.
Het feit dat het hele dorp op zondag naar de kerk ging gaf een heel sterk gevoel van saamhorigheid. Na de Hoogmis gingen de mannen naar de kroeg of er werd thuis of bij familie koffie gedronken.
Behalve de genoemde diensten werd er ook jaarlijks een veertigurengebed gehouden waarbij het Allerheiligste was uitgestald.
Aan het begin van de zaterdagmiddag was er gelegenheid om te biechten, je zonden te belijden voor de pastoor in de biechtstoel in de kerk. Zeker zware zonden (doodzonden) moest je biechten, anders stonden hel en verdoemenis je te wachten. Van jong tot oud werd er dan ook, zeker vóór de kerkelijke hoogtijdagen, gebiecht. Op het eind van de biecht legde de pastoor je een penitentie (een boetedoening) op, die in normale gevallen het bidden van een aantal Onzevaders(het gebed tot God) en Weesgegroeten (het gebed tot de moeder Maria ) inhield, waarbij het aantal afhing van de zonden die je begaan had.
Processies
Naast de kerkelijke hoogtijdagen Kerstmis, Pasen en Pinksteren, waren er ook de processies. Elk jaar hield Kekerdom de eerste processie op de zondag na Sacramentsdag. Dat hoogfeest valt op de tweede donderdag na Pinksteren en viert dat Christus in de gedaante van brood en wijn voortdurend onder de mensen aanwezig wil zijn.
Op die zondag droeg de pastoor de in de Mis geconsacreerde hostie in een monstrans door de straten van het dorp. Hij liep dan onder een baldakijn, dat door vier mannen gedragen werd. Twee mannen secondeerden de pastoor met lantaarns met brandende kaarsen. Die lantaarns staan nog altijd op een standaard op het priesterkoor van de kerk.
Processie in Kekerdom. Onder de baldakijn Pastoor van Elk. Uiterst links kerkmeester Harry Sanders en uiterst rechts kerkmeester Herman de Bruijn.
Als kerkmeester droeg mijn vader een van die lantaarns (links op de foto), terwijl de andere kerkmeester, Herman de Bruijn (rechts op de foto), in de processiestoet de rozenkrans voorbad. In die processie liepen in het wit geklede bruidjes mee, misdienaars, kerkgangers ,verenigingen en natuurlijk ook de fanfare UNA, die afgewisseld door gebeden, kerkelijke liederen speelde als 'Aan U, o Koning der eeuwen'. Ook werden er kerkelijke vaandels meegedragen waaronder een vaandel met een afbeelding van de H. Laurentius.
De processie trok vanaf de kerk over de dijk langs de polder naar de tweede dijkoprit van het dorp waar onderaan langs het huis van de familie Thijssen en voor de kolenopslagloods een zogenaamd rustaltaar was opgericht. Hier stopte de stoet en luisterde men naar de preek van de pastoor die vanaf het rustaltaar zijn beminde gelovigen toesprak. Daarna werd onder begeleiding van de muziek van de fanfare de optocht vervolgd door de met witgele vlaggetjes versierde Weverstraat langs de huizen waar voor het raam of in de deuropening met bloemen versierde heiligenbeeldjes waren opgesteld.Weer in de kerk aangekomen werd na het zingen van het Lauda Sion Salvatorem door de pastoor het Te Deum aangeheven waarmee de processie beëindigd werd.
De tweede jaarlijkse processie vond plaats op 10 augustus, de sterf- en naamdag van de H. Laurentius, of op de eerste zondag er na en voltrok zich op dezelfde wijze als de eerste processie.
Misdienaars
Toen ik op de lagere school zat, ben ik ook misdienaar geworden. We waren toen met een misdienaargroep van wel acht jongens. Op de foto zie je ons afgebeeld voor het oude hoofdaltaar van de kerk. We staan daar afgebeeld met toog en superplie, een wit linnen koorhemd dat tot net boven de knieën reikte. Nou ja met toog, in werkelijk droegen we een zwarte of bij hoogtijdagen rode rok die gemaakt was door Cis van de Laak om aldus stof te besparen. Maar je zag dat toch niet, want de superplie reikte ver genoeg om de rok te verhullen.
Misdienaars tijdens het rijke roomse leven:
Bovenste rij v.l.n.r. Frits Bekker, Nico Tielkes, Harry Sanders, Albert Janssen, Jan van Rens, Gerard Tielkes.
Onderste rij v.l.n.r. Tonnie Hubbers, Wim de Haan
Als misdienaar werd je door de pastoor goed geïnstrueerd . Zo leerde hij je met behulp van stokjes wanneer je Kyrie eleison of Christe eleison moest zeggen. Je had toen als misdienaar veel meer te doen dan tegenwoordig, want door de week werd er ook op elke dag om half acht een Mis opgedragen. Ook bij huwelijken en begrafenissen dienden we onder schooltijd de Mis. Daar hadden we geen enkele moeite mee. Elk jaar werden we door pastoor van Elk beloond doordat hij ons – ook onder schooltijd!- via het veerbootje bij de steenfabriek Klaverland meenam naar Gendt waar we kersen mochten eten tot we er ongans van waren. Ik denk met genoegen terug aan die misdienaartijd. Ik deed het graag en genoot van de kerkelijke ceremoniën.
Vastentijd
Tijdens de veertig dagen durende vastentijd voor Pasen werd van je als kind verwacht dat je niet snoepte. Snoepjes die je kreeg in die tijd bewaarde je een blikje dat pas met Pasen open mocht. Het hele jaar door was vrijdag een vastendag waarop geen vlees, maar vis gegeten werd.
Legendarisch is het verhaal van pater Rubens S.J. die in de vastentijd in de kerk in de Molenstraat preekte en zei: “maar die kroketten van slager Brinkman van hiernaast mag je best eten, want daar zit toch geen vlees in”.
